Snapshot Gerçekten Yedek midir?

VMware Snapshot ile Storage Snapshot Arasındaki Kritik Farklar

Sanal sunucu altyapılarında veri güvenliği, yalnızca yedek almakla sınırlı değildir. Geri dönüş senaryoları, test ortamları, felaket kurtarma (DR) planları ve adli inceleme süreçleri doğru teknolojilerin doğru yerde kullanılmasını gerektirir. Bu noktada en sık kullanılan kavramlardan biri snapshot olsa da, çoğu ortamda kritik bir yanlış varsayım yapılır:

Her snapshot, aynı düzeyde koruma sağlamaz.

Bu yazıda, VMware Snapshot ile Storage Snapshot kavramlarını; mimari, performans, kullanım senaryoları ve riskler açısından detaylı şekilde karşılaştırıyoruz.

---

Snapshot Nedir? (Kısaca Ama Doğru Tanımıyla)

Snapshot, bir sistemin belirli bir andaki durumunun referans olarak işaretlenmesidir. Bu referans sayesinde, istenmeyen bir değişiklik sonrası sistem eski haline döndürülebilir.

Ancak snapshot:

• Her zaman yedek değildir

• Her zaman güvenli değildir

• Her zaman uzun süre tutulamaz

Snapshot’ın nerede, hangi katmanda ve hangi amaçla alındığı sonucu tamamen değiştirir.

---

VMware Snapshot Nedir?

VMware Snapshot, bir sanal makinenin disk durumu, konfigürasyonu ve isteğe bağlı olarak bellek (RAM) içeriğinin ESXi seviyesinde kaydedilmesidir. Bu işlem doğrudan hypervisor katmanında gerçekleşir.

Teknik Arka Plan

• VM’nin mevcut VMDK dosyası “read-only” hale gelir

• Tüm yeni yazma işlemleri delta disk (.vmdk) dosyalarına yönlendirilir

• Bellek dahil edilirse RAM içeriği .vmsn dosyasına kaydedilir

• Snapshot süresi uzadıkça delta dosyaları büyür

Bu yapı, kısa vadede pratik olsa da uzun vadede ciddi riskler doğurur.

Avantajları

• Çok hızlı alınır (saniyeler içinde)

• Test ve değişiklik öncesi geri dönüş için idealdir

• vSphere Client ve PowerCLI ile kolay yönetilir

• Tek VM’e özel çalışır

Riskler ve Sınırlamalar

• Uzun süreli kullanım için uygun değildir

• VMware, 72 saatten uzun snapshot tutulmasını önermez

• Yedekleme değildir; ana disk bozulursa snapshot da işe yaramaz

• Disk I/O performansı düşer

• Snapshot zincirleri (chain) yönetimi zorlaştırır

📌 Gerçek vaka:
Bir ortamda güncelleme öncesi alınan VMware snapshot’lar haftalarca silinmedi. Delta diskler büyüdü, datastore doldu ve rollback sırasında VM’lerden biri kalıcı olarak bozuldu. Bu senaryo sahada çok yaygındır.

---

Storage Snapshot Nedir?

Storage Snapshot, sanal makinelerden bağımsız olarak, diskin kendisinin (LUN / Volume / Datastore) storage katmanında dondurulmasıdır. İşlem VMware’den değil, doğrudan storage işletim sistemi tarafından yapılır.

Bu teknoloji; Pure Storage, NetApp, Dell EMC, HPE gibi kurumsal sistemlerde yerleşik olarak bulunur.

Teknik Arka Plan

• Storage, belirli blokları referans olarak işaretler

• Değişen veriler yeni bloklara yazılır (CoW / RoW)

• Snapshot saniyeler içinde alınır

• VM performansı neredeyse hiç etkilenmez

• Snapshot klonlanabilir veya replikasyona dahil edilebilir

Avantajları

• Performans kaybı yaratmaz

• Aynı anda yüzlerce VM’yi kapsayabilir

• Snapshot’tan yeni volume/klon üretilebilir

• DR ve replikasyon senaryolarına uygundur

• Backup yazılımlarıyla entegre çalışır

Dezavantajları

• VM bazında değil, volume bazındadır

• Granüler geri dönüş için ek yazılım gerekir

• Storage bağımlılığı vardır

• Bazı özellikler lisans gerektirebilir

📌 Gerçek vaka:
Bir ransomware saldırısında VM’ler şifrelenmişti. Ancak Pure Storage üzerinde saldırıdan 15 dakika önce alınmış snapshot sayesinde tüm ortam 20 dakika içinde geri yüklendi. VMware snapshot ile bu hız ve güven mümkün değildi.

---

VMware Snapshot vs Storage Snapshot

---

Hangi Senaryoda Hangisi Kullanılmalı?

---

Sonuç: Snapshot Bir Araçtır, Strateji Değil

• VMware Snapshot, geçici bir “geri al” mekanizmasıdır

• Storage Snapshot, kurumsal veri korumanın temelidir

• İkisi birlikte ve bilinçli kullanıldığında güçlüdür

• Yanlış kullanıldığında her ikisi de felakete dönüşebilir

En sağlıklı yaklaşım, snapshot’ı yedekleme stratejisinin bir parçası, ama kendisi olarak değil konumlandırmaktır.